Reactie op notitie ‘inzaaien inheemse planten betrouwbaar of niet’
[success]Reactie 1[/success]
Aanleiding van deze notitie is het discussiestuk uit de gemeente Leiden, waarin is gesteld dat het inzaaien met mengsels vaak niet zo van de grond komt als verwacht. Soorten komen niet op of hebben een verdacht exotisch uiterlijk. Binnen de gemeente Leiden is besloten in de ‘ecologische hoofdstructuur’ terughoudend te zijn met het gebruik van kruidenmengsels en meer in te spelen op de mogelijkheden van de natuur ter plekke. Daarbuiten worden op plekken die daarvoor geschikt zijn, meer uit esthetisch oogpunt, mengsels gebruikt, die wel in Nederland inheems zijn, maar waar het streekeigen karakter van het zaad van minder belang is. De vraag blijft, waar haal ik zaad uit een betrouwbare bron vandaan.
De gemeente Leiden heeft geen eigen kwekerij en wint ook zelf geen zaad. Wel is op een aantal plekken gebruik gemaakt van het uitstrooien van maaisel dat gewonnen is uit de moerastuin in Polderpark Cronesteyn. Dit met succes.
De werkvoorbereiding voor nieuwe- en renovatiewerken vindt plaats binnen de gemeente. De aanleg wordt in de regel door aannemers uitgevoerd. Het beheer gebeurt deels door wijkteams van de gemeente. Deels wordt het werk uitbesteed (bijv.: maaibestek wilde bermen). Hiervoor worden een aantal deskundige bedrijven uitgenodigd.
De criteria ten opzichte van de termen natuurzuiver, stadsecologisch, natuurlijk, extensief lijken een aardig discussieonderwerp voor de TIF. Wat Leiden betreft wordt binnen de ‘ecologische hoofdstructuur’ strenger omgegaan met het gebruik en beheer van inheems streekeigen materiaal. Zodat bijv. in een gebied grenzend aan het veenweidelandschap niet een klein ‘Brabants landschapje’ wordt gecreëerd.
Uiteraard is in de loop van de jaren een hoop kennis en ervaring opgedaan. Processen gunstig beïnvloeden kan ook worden gedaan door het scheppen van de juiste omstandigheden.
Het lijkt ons zeer belangrijk elkaar te informeren over kwaliteits- en functievoorwaarden. De nieuwe besteksbepalingen voor natuurlijke vegetaties kunnen bij de aanleg van natuurlijke objecten een handig hulpmiddel zijn.
Leiden, 20-03-03
[success]Reactie 2[/success]
Reactie notitie: Inzaaien Inheemse Planten…..Betrouwbaar of niet?
Uitwisselen van voorraadlijsten lijkt ons een goede zaak. Een mooie kans om onze bermmengsels uit te breiden met nog niet door ons gebruikte regionaal en/of lokaal voorkomende soorten.
Opzetten van kweekhoeken met streekgebonden soorten zien we in Vlaardingen vooralsnog geen kans toe. Binnen onze gemeente oogsten we bij onze eigen bermen voordat ze gemaaid worden en/of mondjesmaat in het buitengebied, met name de Broekpolder en in het verleden de Vlietlanden (eigendom Natuurmonumenten). Op deze wijze hopen we de soorten genetisch zuiver te houden (Eventuele bastaarden worden tussentijds verwijderd.)
Een kwekerscollectief kan zeker zijn waarde hebben, voor participatie zouden wij eerst meer van gedachten moeten wisselen.
Doordat wij onze bermen met enige regelmaat moeten ophogen en dus om de vijf tot tien jaar opnieuw moeten inzaaien loopt de bloemrijkheid meestal niet al te hard terug en kunnen wij over het algemeen voldoende zaad, ook van de korter levende soorten, oogsten in bermen verspreid door de stad.
Bezoeken van geselecteerde winplaatsen en particuliere kwekerijen lijkt ons zeer leerzaam.
Inkopen bij bonafide specialistische bedrijven is een goede oplossing. Zelf geven wij er momenteel de voorkeur aan onze eigen mengsels samen te stellen. Door de botanische ervaring in de regio van enkele van onze medewerkers hebben wij tot nu toe voor ons goede en fraaie mengsels kunnen samenstellen en de benodigde hoeveelheid hebben we meestal wel voorhanden.
Noot: gemiste soorten (jaarlijks enkele) of soorten met een verminderde zaadzetting worden in de nieuwe mengsels met oud zaad aangevuld. We proberen zoveel mogelijk een beperkt deel van de zaadoogst te bewaren voor het volgende jaar. Soms zelfs meerdere jaren.
In Vlaardingen worden de meeste bermen door aannemers aangelegd, op aanwijzing van onze medewerkers. Hierin gaat nogal eens wat mis! Toch weer te zware of verkeerde (soms zelfs met puin) grond of toch op eigen initiatief doorgemengd met zwaardere grond.
Ook gebeurt het regelmatig dat er zware machines overheen rijden of op geparkeerd worden.
Maarrr…ook vanuit de ontwerpershoek gaat er nogal eens iets mis. Nieuwe ontwerpers die pas enkele jaren bij ons werken moet je soms “heropvoeden”!
Het beheer wordt deels door de sociale werkplaats en deels door aannemers gedaan. Mede op aanwijzing van onze medewerkers in het ecologisch groen. Alleen in de beide heemparken is eigen personeel werkzaam, periodiek ondersteund door ingehuurde krachten.
De selectie van het beheer (aannemer en materiaal) hangt af van de locatie en financiën. Zachte bodems met fraaie vegetatie wordt zoveel mogelijk handmatig gemaaid; zo ook sommige andere waardevolle bermen. Echter, de meeste bermen worden om economische redenen met zwaar materieel bewerkt.
Termen:
natuurzuiver: de soort met de in de natuur voorkomende genetische variatie. Dat houdt ons inziens in dat bastaarden onmiddellijk verwijderd moeten worden en de populatie voldoende groot moet zijn om genetische drift te voorkomen. Indien geen beinvloeding van natuurlijke populaties in het buitengebied aanwezig is kan het raadzaam zijn om de zoveel jaar aldaar wat vers zaad te oogsten en aan de mengsels toe te voegen.
stadsecologisch: gericht op- en rekening houdend met de in de stad spontaan aanwezig zijnde levensgemeenschap en soorten.
natuurlijk: een aan de natuur refererend beeld. Veelal zullen we daarbij een gechargeerd bloemenbeeld bedoelen.
extensief: als functie van bermbeheer: een niet al te frequente beheersvorm; d.w.z. de natuur voor een langere periode zijn gang laten gaan dan bij intensief beheer. Dat kan zijn 1 x maaien per jaar, of 1 x in meerdere jaren.
De vraag of wij voldoende ervaring met het toepassen van inheemse beplanting in onze bermen hebben denken wij, gelet op de bloembeelden in onze bermen en de continuïteit daarvan door de jaren heen positief te kunnen beantwoorden. Het uitwisselen van ervaringen met anderen (o.a. via T.I.F.) is daarbij een constante bijscholing voor ons en het blijft zaak om de kennis scherp te houden en uit te breiden.
Ja, indien men een R.A.W. bestek opmaakt kan de opdracht gever elke bepaling vastleggen gekoppeld aan garanties.
Uiteraard kost elke garantie geld, in Vlaardingen zijn wij momenteel bezig om in 2004 nieuwe bestekken te maken.
Met vriendelijke groet,
Ben en Ger
Gemeente Vlaardingen
[success]Reactie 3[/success]
Reactie inzaaien inheemse planten………………. Betrouwbaar of niet?
Binnen de gemeente Amstelveen worden jaarlijks mengsels inheemse planten ingezaaid. Het betreft hier in alle gevallen zaadmengsels van eigen teelt. Een deel van de zaden worden gewonnen in de heemparken, Jac. P. Thijsse en de Braak die tevens een heemplantenkwekerij bezit.
Grotere hoeveelheden worden gewonnen uit percelen bloemrijke bermen en heembegroeiingen die her en der in de stad verspreid liggen en die relatief gemakkelijk zijn te winnen.
Gem. Amstelveen pleit voor soortechtheid en streekeigen materiaal in “heemgroen”. Er kan nog altijd voor het grootste deel in eigen behoefte worden voorzien. Met soorten die dreigen te verdwijnen wordt gebruik gemaakt van de heemplantenkwekerij.
Niettemin blijft het van groot belang om een kwekerscollectief samen te stellen om verzekerd te zijn van de soortecht en streekeigen materiaal. Ook Amstelveen ontkomt er niet aan dat sommige soorten verdwijnen.
De soortechtheid van het uitgangsmateriaal weegt voor de “heemparken” het zwaarst. De uiteindelijk herkomst van het materiaal is in de heemparken van een andere orde omdat het hier een collectie heemplanten betreft die voor een deel in een ver verleden elders zijn verzameld.
De heembegroeiingen die in Amstelveen aangeduid worden met “heemgroen” behoren een natuurlijk karakter te dragen. Omwille van de beleving worden bepaalde exoten geaccepteerd maar niet gestimuleerd tot uitbreiding.
Mijn persoonlijke mening ten aanzien van natuurterreinen en gebieden voor natuurontwikkeling in het buitengebied. Dergelijke gebieden vooral niet inzaaien met zaadmengsels, maar afwachten wat de zaadbank in de oorspronkelijke aarde gaat bieden.
Rinus Hofs
Gem. Amstelveen
1 juli 2003
[success]Reactie 4[/success]
Beste TIF-leden,
Naar aanleiding van de notitie van Eric Rood en Ad Vingerhoets over “Inzaaien inheemse planten .betrouwbaar of niet? hierbij de reactie van Den Haag.
De gemeente Den Haag heeft een bescheiden kwekerij voor een beperkt aantal inheemse soorten kruidachtiger. Deze kwekerij is vooral bedoeld als voorraad voor het aangrenzende heempark H.J. Bos in stadsdeel Loosduinen. Incidenteel wordt van de zaadvoorraad op zeer looste schaal ook buiten het heempark gebruik gemaakt.
Voor grotere oppervlakten en op basis van ervaringen wordt vrijwel uitsluitend gebruik gemaakt van zaadmateriaal van firma’s die inheems materiaal kweken zoals de Cruydt-Hoeck uit Groningen. Hiermee zijn overigens zeer goede ervaringen opgedaan, In natuurgebieden wordt in principe niet ingezaaid, maar moeten de natuurlijke processen hun werk doen.
Voor de keuze van het zaaimateriaal worden een drietal te controleren uitgangspunten gehanteerd:
de zaadmengsels moeten een natuurlijke, gebiedseigen soortensamenstelling hebben (te controleren aan overzicht gebruikte soorten);
de soorten moeten inheems zijn (orde soorten ook geografisch genetisch inheems zijn is niet echt te controleren. Mag in ieder geval geen vreemde uitheemse variëteiten bevatten);
er ma bij het inzaaien alleen gebruik worden gemaakt van algemene tot zeer algemene in of rond het gebied voorkomende soorten.
In bestekken wordt ofwel voorgeschreven waar zaadmateriaal moet worden besteld ofwel wordt het zaadmateriaal door de opdrachtgever besteld en ter beschikking van de aannemer esteld.
Incidenteel wordt ook wel gebruik gemaakt van het uitstrooien van maaisel van goed ontwikkelde, inheemse kruidenvegetaties.
In het algemeen kan op basis van ervaringen van de afgelopen 12 jaar worden gesteld dat inzaaien met een mengsel van gebiedseigen, algemene soorten in hoge mate bijdraagt aan de ontwikkeling van de gewenste vegetatie(s). Bovendien ontstaat hiermee sneller een draagvlak bij omwonenden omdat deze niet jarenlang tegen een braak stuk terrein of een brandnetelveld behoeven aan te kijken.
Rob Jansen
2-Juli-2003
Gemeente Den Haag
[success]Reactie 5[/success]
Onderwerp: Reactie op Inzaaien Inheemse Planten
Eric,
Hierbij antwoord op een aantal gestelde vragen in jullie notitie. De gemeente Lelystad heeft geen eigen zaadwinning of kwekerij. Alleen bij de Cruydthoeck hebben wij wel eens zaden gekocht. De andere genoemde bedrijven zijn bekend, maar daar hebben wij geen ervaring mee. Aanleg en renovaties worden praktisch geheel door derden uitgevoerd. Het beheer van kruidachtigen gebeurt hoofdzakelijk door derden. Service taken volledig door de eigen medewerkers. Snoeien e.d. grotendeels door eigen medewerkers. Er zijn geen specialisten kruidbeheer of ecologen in eigen dienst. De selectie van aannemers vindt plaats door inschrijving. Alleen onder 250.000 euro is voorselectie mogelijk. Wij kennen de indeling in onderhoudsniveaus. intensief, matig intensief en extensief voor alle categorieën (van sportgazon tot bloemgras, van lage heesters tot bos, bomen,..), maar in intensief zal weinig of geen bloemgras voorkomen en in extensief nauwelijks of geen lage heesters. Wij zij amateur op het gebied van inzaaien. Er is geen ervaring met garanties in de besteksbepalingen voor aanleg van natuurtechnische grondwerken en natuurlijke vegetaties. In de Beeldbestekken wordt opgenomen dat niet alles in een keer gemaaid mag worden, maar 5% ongemaaid (in beplanting en van bloemgrasvelden) te laten. In (beeld)bestekken, maar zeker ook voor de eigen dienst is het controleerbaar vastleggen van kwaliteits- en functie voorwaarden nodig. Ervaring van anderen is noodzakelijk.
Met vriendelijke groeten,
Jan Meijerink SW-SB (tst 8527)
Beleidsmedewerker Ontwikkeling Openbare Ruimte
jw.meijerink@lelystad.nl
[success]Reactie 6[/success]
Beste Eric,
Zoals je weet houd ik me op dit moment binnen de Gemeente Zwolle niet meer direct bezig met de inheemse flora en ecologie. De vragen op jouw fax zijn voor het merendeel niet technisch van aard maar betreffen vooral de wijze van aanpak. Ik heb derhalve een en ander met mijn collega Leen de Kleine, die zich nu met ecologische zaken binnen de Gemeente Zwolle bezig houdt, doorgenomen. Voor de Gemeente Zwolle kan ik je de volgende punten noemen: Inzaaien vindt niet meer plaats; het inzaaien uit het verleden gecombineerd met een goed maaibeheer geeft voldoende kleur/bloemen. De kosten van het inzaaien wegen hierbij zwaar. Een kweek- en zaadhoek hebben we dus ook niet meer Er worden geen mengsels ingekocht Bij hoge uitzondering worden zaden uit de bestaande bermen geoogst om zo nodig op een andere plek in te zaaien. Persoonlijk denk ik dat we voldoende ervaring hebben met inzaaien en dat we verschillende technieken kunnen hanteren om het vestigen van soorten te bespoedigen. Het maken van natuur ook in het buitengebied gebeurt tegenwoordig op grote schaal en met een goed resultaat. Voor vragen van technische aard kun je altijd bij mij terecht.
Met vriendelijke groet, Kees Piersma
Gemeente Delft,
[success]Reactie 7[/success]
Beste werkgroepleden,
Met betrekking tot het onderwerp kan ik voor Den Helder het volgende melden:
In het (nabije) verleden hebben we bij diverse firma’s zaden gekocht en in de stedelijke omgeving ingezaaid deels zelf deels door aannemers. Het betrof altijd ,,inheems” zaad en passend in ons plantengeografisch district. Daarnaast hebben we, met name in de natuurlijke omgeving, hooi laten uitspreiden door medewerkers van de werkgroep Vrijwillig Landschapsbeheer Den Helder. Het betrof hooi dat in het ,,Zwanenwater” gewonnen was. De resultaten hiervan zijn uitstekend te noemen. Dan nog het volgende: ik heb op één van onze vergaderingen ooit verteld van de hooibank bij Landschapsbeheer Noord-Holland. Helaas bestaat deze voorziening niet meer. Wel is er van verschillende plekken in Noord-Holland nog steeds hooi verkrijgbaar. Resumerend: onze voorkeur m.b.t. het inzaaien van inheemse planten gaat uit naar het uitleggen van (bloemrijk) gebiedseigen hooi. Dit vraagt overigens wel enige afstemming m.b.t. tijdstip van inzaaien en/of in opslag nemen van hooi.
Fer van Strijen
Gemeente Den Helder
